Εισαγωγή στην Ιστοριογραφία: Α' Λυκείου

Εισαγωγή στην Ιστοριογραφία:

Ορισμός: Ιστοριογραφία είναι η επιστήμη που καταγράφει σε χρονολογική σειρά την πορεία των γεγονότων, τα οποία αναφέρονται σ' ένα ανθρώπινο σύνολο μιας ορισμένης χρονικής περιόδου.

Πρωτοτυπία της ελληνικής ιστοριογραφίας σε σύγκριση με ιστοριογραφία ανατολίτικων λαών.

• Διάκριση πραγματικών από τα φανταστικά γεγονότα και τους μύθους.
• Επιστημονική μέθοδος.
• Kαταγραφή ιστορικών γεγονότων με ιδιαίτερη φροντίδα στη γλώσσα και στην έκφραση

Σημαντικότεροι Έλληνες Ιστοριογράφοι

• Ηρόδοτος
• Γράφει την Ιστορία των Περσικών πολέμων ως το 479 π.Χ
• Στόχος του: καταγράφει «τα γενόμενα εξ ανθρώπων» για να μη λησμονηθούν «έργα μεγάλα τε και θωμαστά».
• Κεντρική γραμμή: η συνεχής ανάπτυξη της περσικής κυριαρχίας στην Ασία και οι τρεις περσικές εκστρατείες στην Ελλάδα.
• Αξιολογεί την αξιοπιστία των πηγών και εκθέτει τη δική του άποψη για τα αίτια των πολέμων
• Θουκυδίδης
• Κατέγραψε τα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου(431-404 π.Χ.).
• Το έργο του σταματάει απότομα το 411 π.Χ.
• Στόχος του: να δώσει στους μελλοντικούς αναγνώστες του ένα «κτημα ες αεί» για να μάθουν τι έγινε στον Πελοποννησιακό πόλεμο και νη μην επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος
• Δυσκολίες που αντιμετώπισε
• Οι μάρτυρες παρουσίαζαν διαφορετικές εκδοχές για τα γεγονότα.
• Δυσκολία στην καταγραφή παλαιότερων συμβάντων.
• Χρησιμοποίησε τη μέθοδο της αυτοψίας και της διερεύνησης των πηγών
• Θεωρούσε ότι η βαθύτερη αιτία του Πελ/κου πολέμου ήταν φόβος που προκαλούσε στους Λακεδαιμονίους η συνεχής οικονομική και στρατιωτική ανάπτυξη των Αθηναίων.
• Ξενοφών
• Καλύπτει τα γεγονότα της περιόδου 411-362 π.Χ.
• Στόχος του: να συνεχίσει το έργο του Θουκυδίδη

Βιογραφικά στοιχεία για τον Ξενοφώντα

• 431 /429 -354 π.Χ .
• Γεννήθηκε στην Αττική από εύπορη οικογένεια και είχε καλή μόρφωση.
• Έζησε τον Πελοποννησιακό πόλεμο.
• Συμμετείχε στην εκστρατεία του Κύρου κατά του αδελφού του Αρταξέρξη Β', βασιλιά της Περσίας. Μετά το θάνατο του Κύρου (401 π.Χ.), ηγήθηκε της επιστροφής των 10.000 Ελλήνων μισθοφόρων στην πατρίδα.
• Ακολούθησε τον Σπαρτιάτη βασιλιά Αγησίλαο και εξορίστηκε από τους Αθηναίους

Πρότυπα για τον Ξενοφώντα ήταν:

• ο Σωκράτης  εξαιτίας του προτύπου ζωής που πρόβαλε
• ο Αγησίλαος λόγω των ηγετικών του προσόντων και την απλότητα της συμπεριφοράς του

Συγγραφικό Έργο του Ξενοφώντα

Ιστορικά	Κύρου Ανάβασις: Η συμμετοχή των «μυρίων», δέκα χιλιάδων Ελλήνων μισθοφόρων στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του αδελφού του βασιλιά Αρταξέρξη του Β' και η περιπετειώδης περιπλάνησή τους ως τον Εύξεινο Πόντο και από κει στη Θράκη, το 401 π.Χ
	Ελληνικά: Τα γεγονότα της περιόδου 411-362 π.Χ.
	Αγησίλαος
	Λακεδαιμονίων Πολιτεία
	Κύρου Παιδεία
Σωκρατικά	Απολογία Σωκράτους
	Απομνημονεύματα Σωκράτους
	Συμπόσιον
	Οικονομικός
Διδακτικά	Περι ιππικής
	Ιππαρχικός
	Ιέρων
	Πόροι ή Περί Προσόδων

Λίγες πληροφορίες σχετικά με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο…

→ Αίτια: η αντίθεση της Αθήνας με τη Σπάρτη και με τους συμμάχους της σε πολλούς τομείς (πολιτικό, οικονομικό, πολιτειακό, κοινωνικό, στρατιωτικό), ο φόβος της Σπάρτης για την οικονομική ανάπτυξη της Αθήνας

→ Τρείς φάσεις του Πελοποννησιακού πολέμου

- Ο δεκατής ή Αρχιδάμειος Πόλεμος (431- 421 π.Χ.): τελειώνει με τη Νικίειο ειρήνη

- Η Σικελική Εκστρατεία (415-413 π.Χ: καταστροφικές συνέπειες για την Αθήνα

- Η Δεκελεική Εκστρατεία/Πόλεμος στο Ανατολικό Αιγαίο (413-405 π.Χ.): κατάληψη της Αθήνας από τους Σπαρτιάτες και επιβολή των Τριάκοντα Τυράννων

Πρώτο Ιστορικό Εγκώμιο: Αγησίλαος του Ξενοφώντα

• Εγκώμιο: φιλολογικό είδος που είναι πρωτοεμφανιζόμενο την περίοδο του 4ου αι. π.Χ.
• Προηγουμένως σημαντικά ήταν η πατρίδα, η «πόλις» ενώ το άτομο ήταν μέρος του συνόλου που έπρεπε να είναι ενεργό μέλος της κοινότητας.
• Έτσι η τάση για αναζήτηση ενός ξεχωριστού ατόμου με ηγετικές ικανότητες προέκυψε μετά από την επιβολή Φιλίππου και Αλεξάνδρου.

Δομή του εγκωμίου Αγησίλαος

1. Προοίμιο: Κεφ. Ι, 1-5 – ο Ξενοφών ομολογεί ότι δυσκολεύεται να συνθέσει έπαινο για μια τόσο σπουδαία προσωπικότητα. Παράλληλα επαινεί την πατρίδα του Αγησιλάου, των θεσμών και της εκτίμησης που δεχόταν ο Αγησίλαος σε όλη του τη ζωή.
2. Κυρίως θέμα:
1. Κεφ. Ι, 6-ΙΙ.31: έπαινος των πολεμικών του κατορθωμάτων και της πολιτικής του δράσης
2. Κεφ. ΙΙΙ-Χ: Έξαρση των αρετών του
3. Επίλογος και Συμπέρασμα: Κεφ. ΧΙ

Περιεχόμενο

• Βασικές αρετές: θυμίζουν έντονα τη σωκρατική διδασκαλία
• «Τὰ θεῖα ἐσέβετο» (3.2-5)
• «ἡ εἰς τὰ χρήματα δικαιοσύνη» (4.1-6),
• «ἐγκράτεια» (5.1-7),
• «ἀνδρεία» (6.1-3),
• «σοφία» (6.4-8),
• «φιλοπατρία» (7.1-7),
• «τὸ εὔχαρι» (8.1-2),
• «μεγαλογνωμοσύνη» (8.3-4),
• «πρόνοια» (8.5),
• ολιγάρκεια (8.6-8),
• απλότητα συμπεριφοράς (9.1-2),
• «εὐπάθεια» = απόλαυση των αγαθών, με λιτότητα (9.3-7).
• Αγησίλαος: μοναδική προσωπικότητα σύμφωνα με το Ξενοφώντα με σπάνια στρατιωτικά και πολιτικά χαρακτηριστικά  πχ.
• εξουδετέρωσε τις επεμβάσεις του βασιλιά των Περσών
• ενίσχυε τη συνεργασία των ελληνικών πόλεων εναντίον των Περσών

Πηγές:

• Σημειώσεις Αλεξάνδρα Γερακίνη

σχολικό βιβλίο, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι
Το αρχείο μπορείτε να βρείτε σε μορφή word εδώ: