Ενότητα 4 - Διαθέσεις των ρημάτων

Διαθέσεις των ρημάτων

Υπάρχουν τεσσάρων ειδών διαθέσεις των ρημάτων:

1.     Ρήματα ενεργητικής διαθέσεως ή Ενεργητικά

Φανερώνουν ότι το υποκείμενο της πρότασης ενεργεί.
 π.χ. Δένω, ποτίζω, γράφω, διορθώνω

Ο τεχνίτης διορθώνει τη βρύση.

2.     Μέσης Διάθεσης Ρήματα

Φανερώνουν ότι το υποκείμενο ενεργεί και η ενέργεια επιστρέφει στο ίδιο άμεσα ή έμμεσα.

π.χ. Ο Κώστας ντύνεται.

3.     Παθητικά ή παθητικής διαθέσεως Ρήματα

Φανερώνουν πως το υποκείμενο παθαίνει κάτι ή δέχεται μια ενέργεια από κάπου αλλού.

π.χ. Το δωμάτιο φωτίζεται από τη λάμπα.

4.     Ρήματα Ουδέτερης διάθεσης ή Ουδέτερα

Φανερώνουν ότι το υποκείμενο ούτε ενεργεί, ούτε δέχεται ενέργεια από αλλού, αλλά βρίσκεται σε κάποια κατάσταση.

π.χ. Ξεκουράζομαι όταν σχολάσω από τη δουλειά.

Είναι σημαντικό να μην συγχύζουμε τις διαθέσεις των ρημάτων με τις φωνές των ρημάτων. Οι διαθέσεις έχουν να κάνουν με τη συντακτική λειτουργία των ρημάτων ενώ οι φωνές με τη γραμματική λειτουργία τους.

Ø Συνήθως τα ρήματα ενεργητικής διάθεσης βρίσκονται σε ενεργητική φωνή και τα ρήματα παθητικής η μέσης διάθεσης βρίσκονται σε παθητική φωνή

Ø Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που ρήματα παθητικής φωνής μπορεί να έχουν ενεργητική διάθεση όπως λ.χ. το εργάζομαι. Αν και είναι παθητικής φωνής, δηλαδή τελειώνει σε  -όμαι, δηλώνει ενέργεια του υποκειμένου.

Ø Επίσης υπάρχουν περιπτώσεις που ρήματα ενεργητικής φωνής βρίσκονται σε μέση ή παθητική διάθεση όπως λ.χ. το λιώνω. (Βέβαια το λιώνω αλλάζει σημασία ανάλογα με τα συμφραζόμενα: ‘λιώνω το βούτυρο’ και ‘ο χιονάνθρωπος έλιωσε’.